دست یاری صنعت هسته‌ای به صنعت نفت
تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۹۳۲۲۵
وزارت نفت و سازمان انرژی اتمی ایران، به‌عنوان صنایع حیاتی در کشور، اوایل این هفته تفاهم‌نامه امضا کردند تا از دستاوردهای یکدیگر به‌صورت متقابل بهره ببرند اما در این میان شاید برای خیلی از مردم این سؤال پیش بیاید که به‌واقع این دو صنعت چه کمکی می‌توانند به یکدیگر کنند؟
یکی از مدیران صنعت هسته‌ای که روزگاری در زمان جنگ تحمیلی سکان وزارت نفت را در دست داشت و نقش اساسی نیز در رشد سال‌های اخیر سازمان انرژی اتمی ایفا کرد، غلامرضا آقازاده، از مدیران موفق وزارت نفت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شرح و بسط علمی تفاهم‌نامه اخیر بین این دو صنعت بزرگ کشور در فرصتی دیگر و در مجامع علمی و صنعتی باید در دستور کار دو طرف باشد. بی‌شک مهم‌ترین نقش انرژی هسته‌ای در جهان امروز، تولید برق هسته‌ای است که به‌صورت میانگین حدود ۱۰درصد برق جهان را تأمین می‌کند. متأسفانه کشور ما در این شاخص با میانگین جهانی فاصله دارد، که امید است با اقدام‌های در حال انجام سازمان انرژی اتمی، در سال‌های آینده کمتر شود. باید توجه داشت که به دلیل ناترازی برق در سال‌های اخیر، دولت صنایع بزرگ را به‌سمت مشارکت در تأمین برق مورد نیاز خود سوق داده است.
همچنین، از محل صرفه‌جویی ناشی از مصرف سوخت فسیلی، مشوق‌هایی برای نیروگاه‌های تولیدکننده برق پاک و سایر صنایع قرار داده شده است که در هر دو زمینه، وزارت نفت می‌تواند کمک شایانی به توسعه برق هسته‌ای کند. رادیوایزوتوپ‌ها به‌دلیل خواص خود نقش بارزی در صنعت ابزار دقیق و سنجش‌گرها دارند و به همین دلیل رادیومتریک و ابزار دقیق هسته‌ای یکی از مهم‌ترین زمینه‌های کاربرد فناوری هسته‌ای در صنعت نفت است. سازمان انرژی اتمی در این زمینه فعالیت موفق و بسیار پرثمری از سال‌های دور داشته و بسیاری از صنایع را از واردات این تجهیزات بی‌نیاز کرده است.
چاه‌پیمایی و اکتشاف مخازن نفت و گاز، ردیابی سیال با مواد نشان‌دارشده با رادیوایزوتوپ‌ها و نشت‌یابی با رادیوایزوتوپ‌ها ازجمله نشت‌یابی خطوط لوله زیرزمینی نفت، ضخامت‌سنجی، تشخیص عیوب به روش رادیوگرافی، جریان‌سنج/غلظت‌سنج دوفازی، سطح‌سنج و ارتفاع‌سنج هسته‌ای نقطه‌ای و پیوسته مخازن به‌ویژه در سیالات دوغابی و تشخیص سطوح مرزی، چگالی‌سنج هسته‌ای، چگالی – سطح‌سنج هسته‌ای، رسوب‌سنج هسته‌ای برای اندازه‌گیری آنلاین و غیرمخرب ضخامت رسوبات درون خطوط لوله، بازرسی برای تشخیص عیوب ساختاری یا عملکردی برج‌های فرایندی با گاما اسکن، تصویربرداری نوترونی از اجزای داخلی قطعات و درکل بسیاری از آزمون‌های غیرمخرب، از موارد در حال انجام در این حوزه است.
از خدمات جانبی واحدهای مختلف این سازمان در این بخش می‌توان به تولید چشمه‌های رادیواکتیو مورد نیاز دستگاه‌های مختلف از نوع نقطه‌ای و میله‌ای، خدمات پسمانداری برای مراقبت از چشمه‌های رادیواکتیو استفاده‌شده، تولید چشمه‌های مورد استفاده در کالیبراسیون و تعمیرات و استانداردسازی تجهیزات ابزار دقیق پرتوی اشاره کرد.
از دیگر کاربردهای فناوری هسته‌ای در صنعت نفت و دیگر صنایع وابسته می‌توان به کاربرد پرتوها در تبدیل مواد یا بهبود خواص مواد اشاره کرد. ازجمله این موارد می‌توان شیرین‌سازی میعانات خام ترش، کراکینگ مشتقات نفتی سنگین و تبدیل به نفت سبک، ارتقای خواص فیزیکی و مکانیکی پلیمرها، و استحصال سوخت از پسماندهای پلاستیک به روش پیرولیز حرارتی - پرتوی را نام برد.
یکی دیگر از زمینه‌های کاری سازمان انرژی اتمی و صنعت هسته‌ای، کار روی انواع ایزوتوپ پایدار ازجمله آب سنگین است. استفاده از اکسید دوتریوم (آب سنگین) به‌عنوان ردیاب در صنایع بالادستی و مخازن و چاه‌های نفت و گاز، شناسایی هویت سیالات (Finger Printing) میدان‌های نفتی منتخب با استفاده از آنالیز غنای ایزوتوپ‌های پایدار سیالات مخزنی (آب و نفت) میدان‌های نفتی و آنالیز ایزوتوپی ایزوتوپ‌های پایدار سبک (هیدروژن، اکسیژن، کربن، نیتروژن و گوگرد) ازجمله خدمات قابل ارائه در این بخش است.
فناوری پلاسما از دیگر زمینه‌های فعالیت در صنعت هسته‌ای به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر با اقبال دوچندان همراه شده است و ازجمله کاربردهای آن در صنعت نفت می‌توان به ساخت مشعل و چشمه پلاسمایی، ازدیاد برداشت نفت با استفاده از فناوری پلاسما، امحای پسماندها به کمک زباله‌سوز پلاسمایی و گوگردزدایی از ترکیبات نفتی اشاره کرد. شایان ذکر است که برخی از موارد بالا در مرحله تحقیقاتی است.
وزارت نفت در حوزه اکتشاف چاه‌های نفت و گاز و سازمان انرژی اتمی در حوزه اکتشاف و استخراج اورانیوم و دیگر عناصر پرتوزا نقشی بی‌بدیل و منحصربه‌فرد دارند. تجربه ممتد چنددهه‌ای هر دو سازمان در این حوزه، کمک شایانی به طرف مقابل است. تبادل گزارش و نتایج مطالعات زمین‌شناسی، اطلاعات ژئوفیزیک هوابرد و ژئوفیزیک زمینی شامل مغناطیس‌سنجی، ثقل‌سنجی، تبادل اطلاعات در زمینه مطالعات انجام‌شده روی شیل‌های سیاه (Black Shale) و حضور عناصری ازجمله وانادیوم، مولیبدن و نیکل و اورانیوم در این مناطق و تبادل نتایج و اطلاعات چاه‌پیمایی، از ضروری‌ترین حوزه‌ها برای هم‌افزایی این دو سازمان خواهد بود.
در زمینه محیط‌زیست، فناوری هسته‌ای با تصفیه پساب‌ها و کاهش آلاینده‌های پساب‌های پتروشیمی ازجمله کاستیک مستعمل، با استفاده از پرتودهی و فناوری پلاسما می‌تواند کمک شایانی به صنعت نفت کند. همچنین، سازمان انرژی اتمی به‌دلیل نیاز به ساخت تجهیزات با کاربرد در اتمسفر خلأ، تجربه مناسبی در این زمینه از جمله ساخت انواع شیرآلات خلأ و فشارسنج خلأ خازنی نیز دارد.
وانگهی باید به نقش تنظیم‌گری سازمان انرژی اتمی و مرکز نظام ایمنی هسته‌ای آن در حوزه کنترل پرتوگیری مردم و کارکنان نیز اشاره کرد. باید توجه داشت که مواد پرتوزای طبیعی در تمام فرایندهای اکتشافی نفتی و غیرنفتی همراه مواد در پوسته زمین حضور دارند و با استخراج مواد، کارکنان و دیگر مصرف‌کنندگان در معرض این عناصر پرتوزا خواهند بود. مرکز نظام ایمنی هسته‌ای ایران با چند دهه فعالیت در این بخش می‌تواند در زمینه بررسی سطح پرتودهی و پرتوزایی، مدیریت پسماندهای حاوی مواد پرتوزای طبیعی، مشاوره، آموزش ضوابط، تنظیم دستورعمل‌ها و دیگر موارد کمک‌کار صنعت نفت باشد.
جواد اصغری
منبع: شانا
کلیدواژه: انرژی هسته ای سازمان انرژی اتمی وزارت نفت صنعت نفت سازمان انرژی اتمی صنعت هسته ای صنعت نفت سنج هسته ای هسته ای وزارت نفت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.shana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۹۳۲۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقشه راه بهره‌گیری از دانش هسته‌ای در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی تدوین می‌شود
در بازدید دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی از سازمان انرژی اتمی ایران مقرر شد که نقشه راه عملیاتی بهره برداری از دانش هسته‌ای در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی تدوین شود.
به گزارش ایسنا، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان گیاهان دارویی و طب سنتی ضمن بازدید از شرکت توسعه کاربرد پرتوهای ایران در گفت‌و گو با معاون رییس سازمان انرژی اتمی و مدیرعامل این شرکت در خصوص زمینه های استفاده از انرژی هسته ای در حوزه گیاهان دارویی از جمله رفع آلودگی های میکروبی، قارچی و کاهش مصرف سم بحث و تبادل نظر کرد.محمدرضا شمس اردکانی که به دعوت پژمان شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوهای ایران در راس هیئتی در محل این سازمان حضور یافته بود، ضمن تشکر از این دعوت گفت: امروز علم و دانش در کشور متولی‌هایی دارد که هم‌افزایی این مجموعه ها می‌تواند توسعه علمی کشور را رقم بزند. ستاد گیاهان دارویی معاونت علمی ریاست جمهوری، برنامههای خود را بر اساس سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) در راستای آماده‌سازی سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در طب سنتی، حفظ میراث مکتوب طب سنتی و تقویت اقتصاد گیاهان دارویی و طب سنتی و توجه به ارتقای تکنیکهای موجود در این حوزه قرار داده است. استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان یکی از تکنیکهای مطرح جهانی در رفع آلودگی‌های میکروبی، قارچی و کاهش مصرف سم در تولید گیاهان دارویی نیز می‌تواند قابل توجه باشد.
دبیر ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی با اشاره به بازار جهانی گسترده گیاهان دارویی که به گفته وی در سال ۲۰۵۰ به حدود پنج هزار میلیارد دلار خواهد رسید، اظهار کرد: میزان درآمدزایی بازار گیاهان دارویی در سال ۲۰۵۰ تقریبا سه برابر درآمد بازار نفت خواهد بود که برای داشتن سهمی از این بازار، باید هم‌افزایی سازمانی تقویت شود.
وی در ادامه آمادگی ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی ریاست جمهوری را برای همکاری متقابل اعلام و پیشنهاد کرد: در این راستا تفاهمنامهای بین ستاد و شرکت، منعقد و در زمینه کاربرد پرتوها در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی نیز مانند آیین‌نامه عطاریها و بارانداز گیاهان دارویی با همکاری انجمنهای علمی مربوط، مستندسازی انجام شود.
دبیر فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی همچنین بر استفاده از ظرفیت فرهنگستان علوم در راستای فرهنگسازی و فواید کاربرد پرتوها در ایجاد اعتماد عمومی تاکید کرد.
شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوهای ایران نیز گفت: نقش پرتوها در کیفیت زندگی مردم باید بیش از پیش نمایان باشد زیرا محصولات کشاورزی، مواد غذایی، بهداشت و سلامت، محیط زیست و صنعت با حضور پرتوها کیفیت بهتری خواهند داشت. با ایجاد سامانه پرتودهی در ابتدا تنها استریل کردن وسایل و تجهیزات پزشکی انجام می‌شد اما با توسعه این سامانهها و اهمیت کاربرد پرتوها در کشاورزی و سلامت، سند آمایش سرزمینی تدوین شد. در نتیجه این آمایش، ۱۲ منطقه دارای اولویت تولید محصولات کشاوزی از نظر نوع محصول، تناژ تولیدی و قابلیت پرتودهی، انتخاب شده و براساس آن سند راهبردی توسعه محصولات کشاورزی در جهت توسعه صنعت هسته‌ای تهیه شد.
وی ادامه داد: کاربرد فناوری هسته‌ای و پرتودهی مواد غذایی یکی از شیوه‌های نوین مؤثر در جهت ارتقای امنیت غذایی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان بهداشت جهانی، سازمان تجارت جهانی و ... از سالیان گذشته به دنبال استفاده از فناوری هسته‌ای به عنوان راه حلی مناسب و کارآمد برای کمک به امنیت غذایی و مبارزه با گرسنگی و سوء تغذیه، در سراسر جهان بوده و در این راستا همکاری‌های گسترده‌ای را آغاز کرده‌اند.
شیرمردی با اشاره به اینکه استفاده از پرتوها در بخش کشاورزی از دهه ۵۰ میلادی آغاز شده است، اظهار کرد: با استناد به آمار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان بهداشت جهانی در دنیا بیش از ۶۰ نوع مواد غذایی برای اهداف مختلف شامل کنترل و مهار جوانه زدن، تاخیر در رسیدن، کاهش میکروارگانیسم‌ها، از بین بردن حشرات، غیرفعال کردن انگل‌ها، جلوگیری از فساد و افزایش زمان ماندگاری و ... پرتودهی می‌شود. در مورد گیاهان دارویی، پرتودهی بر روی ادویه جات، دمنوش و داروهای گیاهی انجام شده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به معرفی برخی محصولات شرکت مانند هیدروژل پوششدهنده زخم، پودربندآورنده خون (همواستات)، سوپرجاذب بهداشتی، سوپرجاذب کشاورزی (مؤثر در کشت دیم و مقابله با خشکسالی)، آفتزدای و خشککن مایکروویو، هیدرومالچ، سامانه پرتودهی با اشعه ایکس (کاربری کشاورزی، بیولوژی و عقیمسازی حشرات)، سامانه پرتودهی خودحفاظ گاما و ... پرداخت.
شیرمردی افزود: یکی از مهم‌ترین محصولات شرکت، دستگاه اسانسگیر صنعتی است که مجهز به سنجه اپتیکی است و علاوه بر تولید اسانس، پایش کیفیت ذرات خروجی از دستگاه را برای افزایش خلوص انجام می‌دهد. اسانس گیاهان دارویی و معطر استخراج شده با امواج مایکروویو به دلیل بهره‌گیری از این سنجهها دارای خلوص بالا است.
معاون سازمان انرژی اتمی بر درخواست حمایت از ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی در معرفی محصولات و همراهی برای فرهنگسازی سودمندی کاربرد پرتوها در موارد مذکور تاکید کرد.
به نقل از معاونت علمی ریاست جمهوری، در پایان جلسه مقرر شد تا از طرف ستاد و شرکت، افرادی به عنوان رابط معرفی شوند تا طی جلسات مستمر، نقشه راه عملیاتی بهره برداری از دانش هسته‌ای در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی تدوین شود.
انتهای پیام
هوادار خاطی سپاهان ۱۰ سال محروم شد